DI TÍCH SỞ CÒ

Cùng với việc xây dựng trại giam, trạm gác, thực dân Pháp còn xây dựng những công sở và các cơ sở phục vụ khác như Sở dây thép, Sở kho bạc, Sở cò… Đây là bộ máy hành chính phục vụ cho nhà tù. Theo tài liệu: Nhà tù Côn Đảo 1862-1975 “Dưới quyền Quản đốc có một số người đứng đầu các cơ sở hành chính như: Cò cảnh sát, xếp nhà đèn…”. Sở Cò đi vào họat động từ những năm đầu thế kỷ XX, sang thời Mỹ ngụy ngôi nhà này là trụ sở Quân cảnh. Khuôn viên Sở Cò có tổng diện tích là 1.516,2m², bao gồm: 1 nhà Chính, 1 nhà phụ thuộc, 2 Xà lim và sân vườn.

Sở Cò còn là một trong những công trình kiến trúc kiểu Pháp nằm trong khu vực thị trấn tù được xây dựng từ năm 1929, nhằm phục vụ cho bộ máy cai trị tù. Đặc biệt, Sở cò là nơi lưu lại những giờ phút cuối đời của nữ anh hùng Võ Thị Sáu. Mặc dù cái chết gần kề nhưng chị vẫn giữ vững khí phách của người cộng sản, lạc quan, tin tưởng vào sự thắng lợi của cách mạng.

Rạng sáng ngày 22/01/1952, chiếc hải vận hạm đưa người nữ tử tù chính trị đầu tiên và duy nhất Võ Thị Sáu cặp vào vịnh Côn Đảo, chiếc xà lúp đưa chị vào bờ. Chúa đảo Jarty ra lệnh giải Võ Thị Sáu về giam riêng tại xà lim Sở Cò, giao việc canh giữ cho chủ Sở cò.

Được tin thực dân Pháp đưa người thiếu nữ Võ Thị Sáu ra Côn Đảo xử tử, Đảo ủy và Liên đoàn phân công ngay một số tù nhân làm bồi ở Sở cò và văn phòng giám đốc bí mật tiếp xúc, động viên chị giữ vững tinh thần trước phút hành hình.

Buổi trưa hôm ấy, người tù làm bồi ở Sở cò đưa cơm vào xà lim, chuyển lời chào của Đảo ủy đến chị. Chị Sáu xúc động trả lời: “Mấy anh yên tâm, em biết chọn con đường sống, chiến đấu cho độc lập dân tộc thì em cũng biết chọn cho mình cái chết xứng đáng. Em gửi lời chào hết mấy anh…”

Theo lời kể của người tù làm bồi ở Sở Cò: Đêm ấy chị Sáu đã thức và hát suốt đêm. Chị hát những bài hát hào hùng của cách mạng như: Lên Đàng, cùng nhau đi hồng binh, tiến quân ca, tiểu đoàn 307…

Bốn giờ sáng ngày 23/01/1952, chủ Sở cò Vol Peter áp giải chị Võ Thị Sáu về văn phòng giám thị trưởng Passi làm thủ tục rồi đưa ra pháp trường hành quyết vào lúc 7 giờ sáng ngày 23/01/1952.

Gương kiên trung bất khuất của chị đã trở thành niềm tự hào của tuổi trẻ cả nước khi nhắc đến tên chị. Đối với du khách khi đến thăm khu Di tích nhà tù Côn Đảo đều muốn đến tham quan di tích Sở Cò, nơi giam giữ nữ anh hùng liệt sĩ Võ Thị Sáu - người nữ tử tù chính trị đầu tiên và duy nhất thời thực dân Pháp trước khi ra pháp trường hành quyết tại Côn Đảo.